Babaî isyanının
bastırılmasından sonra Moğol istilâsı başladı. 1242'de Erzurum'u işgal ve
tahrip eden Moğollar 1243 yılında Baycu Noyan kumandasında 30 bin kişilik bir
kuvvet ile Anadolu'yu istilâya giriştiler.
Selçuklu Devleti, tabi devletlerin gönderdiği yardımcı kuvvetleri de beraberine
alarak Moğol ordusundan daha kalabalık bir ordu ile bizzat Sultan II.
Keyhüsrev'in idaresinde Moğollara karşı harekete geçti.
Sivas'ın 80 km .
doğusunda Kösedağ mevkiinde iki ordu karşılaştı. Moğollar Selçuklu öncü
kuvvetlerini bir manevra ile perişan edince artık eski değerli kumandanlardan
mahrum olan ordu, başta sultan olmak üzere savaş meydanını terketti. Sultan
Antalya'ya kadar kaçtı. Moğollar, Sivas'a, oradan Kayseri'ye geldiler; şehir hücumla
teslim alındı, yağma ve tahrip edildi.
Moğol istilası Asya ve Doğu Avrupa’yı
alt-üst etmekteydi. Ağabeyinin Haleb
seferi nedeniyle, Selçuklular’ın, zamanın diğer güçlü devleti olan Eyyubiler’le
de arası iyi değildi. Eyyubiler
Diyarbakır ve Meyyafarikin’i Artuklular’dan, Ahlat bölgesini ise Sökmenlilerden
ele geçirip, Anadolu Selçukluları’nın hem güney hem doğu komşusu
olmuşlardı. Keykubad önce Melik Eşref’e
heyetler gönderip sonra da kızı ile evlenerek, Eyyubilerle arasını
düzeltti.
Moğol istilasından kaçmakta olan birçok insan Anadolu’ya
göçmekteydi. Bunların arasında değerli
bilim adamları ve sanatçılar da vardı.
Yaklaşmakta olan tehlikeyi gören Keykubad, Konya, Sivas gibi önemli
şehirlerin tahkimine yöneldi.
Anadolu topraklarına çeşitli
dönemlerde göçler olmuştur. Bu göçler sonucu Anadolu'ya yerleşen Türkmenler
arasında İslâmiyet dışında yer alan inançları benimsemiş topluluklar olduğu
gibi, İslâmiyet içinde değerlendirilen Sünni ve Sünni olmayan kollara bağlı
olan topluluklar hep bulunmuştur. Ancak asıl kalabalık göç dalgası, Moğol
İstilası’ndan sonra olmuş ve bu istiladan dolayı, Kübreviyye ve Sühreverdiyye
gibi Sünni eğilimli tarikat üyelerinin yanında, hepsi hiç şüphesiz Sünni
olmayan eğilimlerin içinde yer alan, Yesevilik, Vefailik, Kalenderilik ve
Haydarilik vb. gibi çeşitli akımlara bağlı topluluklar da Anadolu'ya
gelmişlerdir. Moğol İstilası’ndan dolayı Maveraünnehir ve Horasan'dan
Anadolu'ya göç edenler arasında farklı inançlara, öğretilere, akımlara ve
tarikatlara bağlı olan topluluklar ve önemli şahsiyetler olmuştur. Anadolu'da
yerleştikleri bölgelerdeki dinî, siyasî, kültürel ve toplumsal yapıyı etkilemiş
ve de yerleştikleri bölgenin yapısından etkilenmişlerdir.
